EDREMİT HALKEVİ VE EDREMİT HALKEVİNDE YAPILAN KÜLTÜREL ÇALIŞMALAR (1935-1950)

Halkevleri Atatürk’ün direktifleriyle kurulmuş ve çalışmalarını sürdürmüş bir kültür kurumudur. Halkevlerinin resmî açılışı19 Şubat 1932’de gerçekleştirilmiş ve o gün 14 vilâyet merkezinde Halkevi açılmıştır. Halkevleri ilk dönem çalışmalarını 1932-1950 yılları arasındagerçekleşmiştir. Bu dönemde biri yurtdışında olmak üzere toplam 478 Halkevi açılmıştır. Bunlara Halkevlerini küçük bir yapılanması olarak niteleyebileceğimiz 4322 Halkodasını da ilâve etmek gerekir (Özsarı, 2010).Halkevleri ve Halkodalarına sayısal açıdan baktığımızda, Atatürk’ün Türkiye’yi modernleştirme düşüncesi kapsamında açılan bu kurumların Türkiye’de söz konusu dönemde oldukça yaygınlaştığı ortaya çıkmaktadır.

Halkevlerinin bünyesinde esasında birbirine benzer gibi görünen veya öyle algılanan çalışmalar yapılmıştır. En azından bütün Halkevlerininçalışmaları aynı talimatnamelerle idare edilmiştir.Bu çalışmalar aynı çerçeve içerisinde sürdürülmüştür (C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi, 1934). Halkevleri merkezî otoritenin, daha açık bir ifadeyle, dönemin tek partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi’nin Parti Programı doğrultusunda hazırlanan talimatnâmelerle idare edilmiştir. Bu açıdan bakıldığında Halkevlerini merkezî otoritenin birer taşra kolu olarak görmek mümkündür.

Halkevlerinin aynı zamanda yerel bir boyutu vardır. Her bir Halkevi kurulduğu yörenin yerel hususiyetlerini yansıtır. Aynı zamanda Halkevleri bu değerleri yerelden genele doğru yaymak, yerel değerlerin ülke sathına yayılmasını sağlamak, hatta yurt dışında tanıtılmasına katkıda bulunmak gibi önemli bir görevi yerine getirmiştir. Halkevlerinde yapılan kültürel etkinlikler sayesinde yerelden genele ve genelden yerele olmak üzere kültürler arasında karşılık bir etkileşim gerçekleşmiştir. Bu sebeple Halkevlerindeki kültürel etkinlikler benzer gibi görünmekle beraber, bu etkinliklerin birbirinden epeyce farklı tarafları vardır. Hatta söz konusu etkinlikler belirli bir orijinaliteyi beraberinde getirir. Bu bakımdan başta Atatürk olmak üzere, Cumhuriyetin kurucu neslinin Halkevleri ile ne yapmayı amaçladığını ve ne yaptığını anlamak için, bu kurumların her birinin çalışmalarını ayrı ayrı ele almakta yarar vardır. Aşağıda ilk olarak Edremit Halkevinin açılışı ele alınmış, ardından Edremit Halkevi bünyesinde gerçekleştirilen kültürel çalışmalar, çoğu birinci el kaynaklardan hareketle değerlendirilmiştir.

1.Edremit Halkevinin Açılışı ve Faaliyete Başlaması

Edremit Halkevi, Türkiye genelinde ilk Halkevleri açıldıktan iki yıl sonra, 22 Şubat 1935 Cuma günü açılmıştır (Türk Dili, nr.9580, 26 Şubat 1935; Yetkin, 1957; Barın, 1941). O zamanlar Balıkesir’de günlük olarak yayımlanan Türk Dili gazetesinde belirtildiğine göre, Edremit Halkevinin açılış törenine yüzlerce kişi iştirak etmiştir. Tören saat 15’te başlamıştır. Önce radyodan İstiklâl Marşı, ardından dönemin Başbakanı İsmet İnönü’nün konuşması dinlenmiştir.Ankara’da yapılan tören radyo vasıtasıyla takip edildikten sonra, Edremit’te düzenlenen yerel açılış törenine geçilmiştir.

Edremit’teki açılış töreninde, önce Edremit Halkevinin ilk başkanı olan Faik Kemâl Bey bir açılış nutku söylemiştir.Fâik Kemâl Bey konuşmasında Halkevlerinin ülkülerini anlatmıştır. Ardından Edremit Ortaokulu Müdürü Mahir (İz) Halkevlerinin şubeleri ve bu şubelerin çalışma tarzlarına dair bilgi vermiştir. Böylece Halkevinin açılışının birinci bölümü sona ermiştir. Akşam ise Edremit Halkevinin temsil şubesi tarafından ilk etkinlik gerçekleştirilmiştir. Halkevi temsil şubesi 19 Şubat’ı 20 Şubat’a bağlayan gece Akın Piyesini oynanmıştır. Türk Dili gazetesinde belirtildiğine göre, piyes Edremitli genç sanatçılar tarafından başarıyla temsil edilmiştir. Edremit Halkevinin açılmasında ve açılır açılmaz faaliyet başlamasında o zamanki Edremit Belediye Başkanı Cevdet Bey ile Halkevi Başkanı Fâik Kemâl Bey’in önemli katkıları olmuştur (Türk Dili, nr. 9580, 26 Şubat 1935).

1.Resim: Edremit Halkevi Açılış Haberi: Türk Dili, nr. 9580, 26 Şubat 1935

Edremit Halkevi, Halkevlerinin 1935 senesi faaliyet raporları hülasasından anlaşıldığına göre, ilk açıldığı yıl 8 şubeyle faaliyete başlamıştır (Halkevlerinin 1935 Senesi Faaliyet Raporları Hulasası, 1936). Edremit Halkevi faaliyetine dair bir fikir vermesi açısından, söz konusu şubelerin 1935 yılı çalışmalarını şöyle özetleyebiliriz:

1.    Dil, Tarih ve Edebiyat Şubesi: Bu şube 1935 yılı içinde 14 konferans düzenlemiş ve bu konferanslara 4220 kişi katılmıştır.

2.    Güzel Sanatlar Şubesi: Bu şube üç balo, iki çaylı dans partisi düzenlemiş ve temsil Şubesinin verdiği 12 temsilin müzik kısmını üstlenmiştir.

3.    Temsil Şubesi: Temsil Şubesi 1935 senesinde ikisi Balıkesir’de 12’si Edremit’te olmak üzere 14 temsil vermiştir. Edremit Halkevi temsil Şubesi Edremit’te her ay bir tiyatro oynamıştır.

4.    Spor Şubesi: Bu şubesinin fazla bir faaliyeti yoktur. Bildiğimiz kadarıyla Spor Şubesi üç gezi düzenlemiş ve Edremit’te mini futbol turnuvaları organize etmiştir.

5.    Sosyal Yardım Şubesi: Bu şube üç ay boyunca 60 öğrenciye ücretsiz öğle yemeği vermiş, fakir öğrencilerin kitaplarını temin etmiş ve yoksul 60 kişiyi giydirmiştir.

6.    Halk Dershaneleri ve Kurslar Şubesi: Bu şube Edremit’te 17 kurs açmış, bu kurslarda 50 kişiyi yetiştirmiş, 380 kişiye okuma yazma öğretmiş, aynı zamanda iki yabancı dil kursu açmıştır.

7.    Kütüphane ve Yayın Şubesi: Bu şube Halkevinde bir kütüphane kurmuş, bir köyde de okuma odası açmıştır.

8.    Köycülük Şubesi: 9 kişilik bir grupla 36 köyü dolaşmış, bir konferans vermiş, çeşitli köy işlerine dair halkı bilgilendirmiştir.

Tabiatıyla burada şu hususu da belirtmek gerekir. Yukarıda verilen rakamlar genellikle Halkevleri ve Cumhuriyet Halk Partisi Genel Merkezine gönderilen yıllık faaliyet raporlarından elde edilen rakamlardır. Söz konusu rakamlarda belirgin bir abartı olabileceği gözden kaçırılmamalıdır. Fakat Halkevinin bu faaliyeti, her türlü olumsuz şartlar altında, Edremit insanının kültürel kalkınma bağlamında Halkevi çatısı altında neler yapabileceğini göstermesi bakımından dikkat çekici hususiyetler göstermektedir.

Edremit Halkevi bir yandan yukarıda kısaca özetlenen çalışmaları gerçekleştirirken, öte yandan bina sonunuda çözümlemeye çalışmıştır. 4 Nisan 1937 tarihli Türk Dili gazetesinden belirtildiğine göre, Edremit Halkevi binasının Edremit’in girişine, cadde üzerine inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Gazetedeki söz konusu haberde binanın mimari projesinin hazırlandığı, inşaatın masrafının hususi muhasebe ve belediye bütçesinden karşılanacağı bildirilmektedir (Türk Dili, nr. 10194, 4 Nisan 1937). Fakat bu binanın yapılıp yapılmadığını, yapıldıysa ne zaman tamamlandığını tespit edemedik.

2.Edremit Halkevinde Yapılan Kültürel Çalışmalar

Edremit Halkevi her ne kadar yoğun bir faaliyet göstermişse de araştırmalarımızdan anlaşıldığına göre, bu kurumun bünyesinde 15 yıllık süre içinde kültürel bağlamda ağırlıklı olarak neşriyat, kütüphane, temsil veedebiyat sahalarındaki çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Aşağıda ilk olarak Halkevi neşriyat çalışmaları ele alınmış, ardında temsil çalışmaları değerlendirilmiştir.

2.1.Neşriyat Çalışmaları

Edremit Halkevi, taramalarımızdan görebildiğimiz kadarıyla 1935-1950 yılları arasında iki kitap bir dergi neşretmiştir (Candar, 1939; Taner, 1944).Kitaplardan birincisi Tahir Harimi Balcıoğlu’nun Tarihte Edremit Şehri, diğeri ise Gıyas Yetkin’in 1939’da Balıkesir’de yayımlanan Edremit başlıklı eseridir. Edremit Halkevi’nin neşriyat sahasında diğer önemli yayını ise 29 Ekim 1941’de çıkan Ege adlı dergidir.

2.1.1.Tarihte Edremit Şehri

Tarihte Edremit Şehri Edremit’in yetiştirdiği değerli alimlerden Tahir Harimi Balcıoğlu(1892-1953) tarafından hazırlanmıştır (Özdemir; 2000). Kitap Edremit Halkevinin yayımladığı ilk kitaptır. 1937’de Balıkesir Vilâyet Matbaasında basılmıştır. 170 sayfa olan Tarihte Edremit Şehri adlı eseri hazırlarken Tahir Harimi Balcıoğlu Homer’in İliados’undan Kâtip Çelebi’nin Keşfizünûn’una kadar pekçok yerli ve yabancı tarihi kaynaktan yararlanmıştır. Balcıoğlu’nun sözkonusu kitabı Edremit Tarihi araştırmaları için bir başyapıt mahiyetindedir. 

2.1.2.Yurdun Güzel Bir Köşesi Edremit

Edremitli Araştırmacı Gıyas Yetkin’in bu kitabı 1939’da Yurdun Güzel Bir Köşesi Edremit başlığı altında 1939’da Balıkesir’de Türközü Matbaasında basılmıştır. Kitap Edremit Halkevinin ikinci yayınıdır.

2.1.3.Ege-Edremit Halkevi Dergisi

Ege 18 sayfa olarak çıkmış ve tek sayı yayımlanabilmiştir. Ege’nin ilk ve tek sayısı 29 Birinciteşrin 1941’de çıkmıştır. Derginin dış kapağında büyükçe bir Edremit körfezi, körfezin iki tarafından iki ayrı Edremit fotoğrafı ve Cumhuriyet Halk Partisinin altı ok ikonu yer almaktadır. Ege Balıkesir’de Türk Dili matbaasında basılmıştır. Çift sütun hâlinde dizgisi yapılan dergi aynı zamanda resimli bir dergidir.

Edremit Halkevi dergisinin çıkış amacı İsteklerimiz (İmzasız, 1941) başlıklı imzasız yayımlanan bir başyazı da belirtilmiştir. Yazıdan anlaşıldığına göre, Ege’nin amacını dört maddede toplamak mümkündür. Buna göre; 1.Edremit Halkevini ve Halkevi bünyesinde yapılan çalışmaları tanıtmak, 2.Çeşitli konularda yazmak, yazdıklarını yayımlamak isteyen Edremitli yazar ve şairlere yardımcı olmak ve onları teşvik etmek, 3.Okumak isteyenleri teşvik etmek, 4. Edremit’in genel kültür hayatını ilerletmeye çalışmak ve teşvik etmek. Bu amaçlar Edremit Halkevi dergisinin ağırlıklı olarak yerel hususiyetleri öne çıkarma gayesi ile yayımlandığını ortaya koymaktadır. Dergide neşredilen yazı ve şiirler de bu gayeyebüyük ölçüde bağlı kalınmıştır.

Ege’nin içeriğine baktığımızda, dergide altı makale, beş şiir, bir hikâye ve bir hatıra yayımlanmıştır. Dergideki makaleleri, Halkevleri ve Edremit Halkevi çalışmaları, zeytincilik, sıtma, çocuk eğitimi vb. konularda Edremitli araştırmacıların yazmış oldukları yazılar oluşturmaktadır.

Ege’de 5 şiir ve iki hatıra vardır. Şiirlerden ikisi Ruhi Naci Sağdıç (1895-1958), ikisi M. Aça, biri de Leman Kızıldağ’a aittir. Ruhi Naci’nin ilk şiiri İsmet İnönü için yazılmış bir marştır ( Sağdıç, 1941). İkincisi ise şehitlerimiz için Edremit’te yapılan bir anıt vesilesiyle şehitlerimize vefa duygusunu ifade etmek üzere yazılmış bir şiirdir (Sağdıç, 1941). Gerek Leman Kızıldağ’ın gerekse F. Aça’nın şiirleri ise daha çok Edremit ve Körfezin güzelliklerini anlatmak üzere yazılmış didaktik parçalardır. Söz konusu şiirlerde belirgin bir estetik değerden söz edemiyoruz. Dergide iki tane kısa hatıra türü yazı vardır. Bu yazılardan birisi Kovan müstear ismiyle yayımlanan Bodur Efe başlıklı yazıdır. Bodur Efe’de Ayvalık’ı işgal eden Yunan işgalcilerinden üç askerin Bodur Efe’nin müfrezesi tarafından esir alınması anlatılmıştır (Kovan, 1941).  Diğer hatırada ise Çanakkale muharebelerine iştirak etmiş bir Türk Subayı ile bir askerin Edremit’te karşılaşmaları anlatılmıştır. Yazı değerli araştırmacı Gıyas Yetkin tarafından yazılmıştır (Yetkin, 1941). Ege’deki edebî içerikli yazılar, Halkevlerinin genel karakteristiğine uygun, estetik kaygıdan uzak, daha çok güdümlü edebiyat örnekleri sayılacak türde yazılardır.

Daha önce de belirtildiği gibi Ege ilk sayıdan sonra yayımlanmamıştır. Derginin neden yayımını durdurduğunu bilemiyoruz. Bununla beraber 1940’lı yıllarda, Türkiye’de ciddi anlamda bir kâğıt sıkıntısı olduğu bilinmektedir. Ayrıca Balıkesir merkezde çıkan Kaynak dergisi de Balıkesir ve ilçelerindeki Halkevi mensuplarının yazdıkları eserlerin yayımlanmasında yeterince imkân sunuyordu. Üçüncü olarak Edremit gibi küçük bir yerleşim birimde bir derginin içeriğini dolduracak kadar yazı bulunması da epeyce zordur. Bütün bu sebeplerden dolayı dergi yayınını durdurmuş olmalıdır.

Burada şu hususu da belirtmek gerekir: Halkevleri 1950’den sonra ilk dönem faaliyetini durdurduktan sonra, bilindiği gibi 27 Mayıs 1960 darbesini takiben, Halkevlerinin işlevini yerine getirmesi için Türk Kültür Dernekleri kuruldu. Bu dernekler 12 Temmuz 1963’te bir tüzük değişikliği ile Halkevi adını aldı. Edremit Türk Kültür Derneği de Edremit Halkevi olarak yeniden faaliyete başladı (Selçuk, 1963). İşte Edremit Halkevi 1963’te yeniden faaliyete başladıktan hemen sonra Edremitli adı altında on beşgünlük bir dergi neşretti. Derginin ilk sayısı 26 Ağustos 1963’te çıktı. Derginin sahibi Gıyas Yetkin yazı işlerini idare eden yazar ise Mustafa Selçuk’tu.İki sayısını görme imkânı bulduğumuz bu derginin kaç sayı çıktığını ve ne zaman yayınına son verdiğini tam olarak bilemiyoruz.Dolayısıyla gerek Ege, gerekse Edremitli, Edremit’te dergi neşrinde epeyce bir tecrübeye sahip olduğunu göstermektedir.

2.2.Kütüphane Çalışmaları

Her halkevinde olduğu gibi Edremit Halkevinde de bir kütüphane tesis edilmiştir. Edremit Halkevi kütüphanesinde 1938 kayıtlarına göre 1196 kitap varken, bu sayı 1941’de 2305’e yükselmiştir. 1935-1941 yılları arasında Edremit Halkevi kütüphanesini, dönemin Halkevi başkanı Fâik Barın’ın verdiği bilgilere göre 243700 kişi ziyaret etmiştir (Barın, 1941: s. 9). Bunlara ilâveten Edremit Halkevi 1947’de bir çocuk kitaplığı açmıştır (Yetkin, 1957: s. 60). Gerek kitap sayısı, gerek kütüphaneye gelen okuyucu miktarı vb. hususlar dikkate alındığında Edremit Halkevi Kütüphanesi İl Halk Kütüphanelerinin olmadığı bir dönemde Edremit’te önemli bir ihtiyacı karşılamıştır. 

2.3. Temsil Çalışmaları

Edremit Halkevinin en faal şubelerinden birisi temsil şubesidir. Halkevi temsil şubesi daha halkevinin açılış gününden itibaren temsil vermeye başlamıştır. Hatta temsillerini Edremit Halkevi sahnesinde değil, Balıkesir Merkez başta olmak üzere şehrin diğer ilçelerine de taşımıştır. Aşağıda Edremit Halkevi temsil şubesinin verdiği temsiller, temsillerin yazarları, temsil verilen yerler ve türlerini gösteren bir tablo yer almaktadır. Tabloya ilâve olarak, Edremit Halkevi Temsil şubesinin verdiği temsiller bir grafikte gösterilmiş ve değerlendirilmiştir.

Piyesin Adı	Piyesin Müellifi	Temsil Edildiği Yıl	Temsil Yeri	Türü
Akın	Faruk Nafiz Çamlıbel	22 Şubat 1935	EHS
		16 Mart 1935	BHS
Çoban	Behçet Kemâl Çağlar	22 Nisan 1935	EHS
Himmetinoğlu		19 Haziran 1935	EHS
Hedef	Yunus Nushet Unat	9 Eylül 1935	EHS
Hisse-i Şayia	İbnürrefikahmetnuri Sekizinci	19 Nisan 1936	EHS
		17 Temmuz 1936	BHS
Yaşayan Ölü	Ziya Boral	5 Ağustos 1936	EHS
Kahraman	Faruk Nafiz Çamlıbel	9 Eylül 1936	EHS
Mahçuplar	Reşit Boran	9 Eylül 1936	EHS
Bir Kavuk Devrildi	Müsahipzâde Celâl	17 Ocak 1937	EHS	Komedi
Gavur İmam	Burhan Cahit	23 Mart 1937	EHS
Eşber	Abdülhakhamit Tarhan	21 Nisan 1937	EHS
Ana	Behzat Budak	19 Mayıs 1937	EHS
Bir Kavuk Devrildi	Müsahipzade Celâl	23 Temmuz 1937	BHS	Komedi
Deliler Hakimi	Mahmut Yesari	21 Ocak 1938	EHS
Yaşayan Ölü	Ziya Boral	19 Mayıs 1938	EHS
Şeriyye Mahkemesi		19 Mayıs 1938	EHS
Yaşayan Ölü	Ziya Boral	20 Mayıs 1938	Havran
Şeriye Mahkemesi		20 Mayıs 1938	Havran
Kör	Vedat Nedim Tör	5 Ocak 1940	EHS
Bir Doktorun Ödevi	Vadat Orfi Bengü	8 Ağustos 1940	EHS
Zehirli Kucak	Loic le Gauiradec	5 Ocak 1941	EHS
Erkek Güzeli		22 Şubat 1942	EHS
Kör	Vedat Nedim Tör	1 Mart 1942	EHS
Baykuş	Halit Fahri Ozansoy	21 Şubat 1943	EHS
Himmetinoğlu		2 Mayıs 1943	EHS
Hedef	Yunus Nushet Unat	25 Eylül 1943	EHS
Tırtıllar		29 Temmuz 1944	EHS
Devrim Yolcuları		23 Nisan 1945	EHS
		20 Temmuz 1945	BHS
Yanlış Yol	Hülya Gözalan	16 Haziran 1945	EHS
Hisse-i Şayia	İbnürrefikahmetnuri Sekizinci	15 Temmuz 1945	EHS
Yanlış Yol	Hülya Gözalan	15 Eylül 1946	EHS
Hamdi Bey		23 Mart 1947	EHS

Not: Tablodaki EHS Edremit Halkevi Sahnesi BHS Balıkesir Halkevi Sahnesidir.

Birinci Tablo: Edremit Halkevi Sahnesinde 1935-1947 Tarihleri Arasında Sahnelenen Oyunlar

2. Resim: Edremit Halkevi Temsil Şubesi Üyeleri Bir Temsilden Önce

Grafikte görüldüğü gibi, Edremit Halkevi temsil şubesi 1935-1947 yılları arasında 35 temsil vermiştir. Temsil sıklığı bakımından Edremit Halkevi en yoğun dönemini 1935-1938 yılları arasında geçirmiştir. Bu yıllarda Türkiye genelindeki hemen bütün halkevleri temsiller açısından benzer bir çalışma temposu yaşamıştır. Ancak elimizdeki kaynaklarda Edremit Halkevi Temsil Şubesinin 1939’da hiçbir temsil vermediği görülmüştür. Bilindiği gibi 1938’in 10 Kasımından Atatürk vefat etmiş, ve ardından İsmet İnönü Millî Şef ilân edilerek Cumhurbaşkanı seçilmişti. Halkevleri de Atatürk döneminden İnönü dönemine geçiş sürecinde bir bocalama devri yaşamıştır. 1939’da Edremit Halkevi sahnesinde herhangi bir temsil verilmemesini bu sebebe bağlamak mümkündür.

Yine grafikten anlaşıldığına göre, 1940’lı yıllarda Edremit Halkevi temsil şubesinin temsilleri sayısal bakımdan 1930’lu yıllara göre bir azalma göstermiştir. Hatta 1947’den itibaren Halkevi temsil çalışmaları tamamen sona ermiştir. 1945’ten sonraki dönemde ise Halkevi temsillerinde belirgin bir azalma dikkati çekmektedir. Bu durum, 1945’te Demokrat Parti’nin kurulmasıyla Türkiye’de çok partili döneme geçilmesi, bütün Türkiye ile birlikte Edremit’te de Demokrat Parti’ye büyük bir teveccüh gösterilmesi ve Halkın Cumhuriyet Halk Partisinin bir kolu olarak gördüğü Halkevlerinden uzaklaşmasından kaynaklanmaktadır. Bu uzaklaşma doğal olarak Halkevi temsil çalışmalarına da yansımış olmalıdır.  Son olarak 1948’de EHS’nin yıktırılarak yeniden inşa edildiğini belirtmek gerekir.

2.4.Edebiyat Çalışmaları

Edremit Halkevinin edebiyatla ilgili çalışmaları başlığı altında üç faaliyetten söz etmek gerekir. 21 Nisan 1937’de Edremit Halkevinde bir Abdülhakhâmit gecesi düzenlenmiştir (Sağdıç, Türk Dili, nr. 10115, 1 Mayıs 1937). Gecede ilk olarak o zamanlar Edremit’te kaymakam olarak çalışan şair Ömer Bedrettin Uşaklı (O zamanlar Gökbelen soyadını kullanıyordu) 86 yaşında vefat eden Hamit’in hayatını anlatmıştır. Ardından Edremitli Şair ve araştırmacı Ruhi Naci Sağdıç, Hamit’in bir şiirini okumuştur. Ruhi Naci’yi Osman Aça, Mustafa Seyit Sütüven ve Fethiye Orbey’in Hamit’ten okuduğu şiirler takip etmiştir. Son olarak Şair-i azamın ünlü Eşber piyesi Edremit’li gençler tarafından başarıyla temsil edilmiştir (Sağdıç, 1937). 1940’ta ise Cumhuriyet döneminin meşhur eleştirmenlerinden Nurullan Ataç Edremit’e gelmiş, Edremit Halkevinde Edremitli gençlerle bir edebî sohbet gerçekleştirmiştir. Son olarak Ekim 20 Ekim 1945’te Edremit Halkevinde bir Halk Şairleri Gecesi düzenlendiğini belirtmek gerekir. Edremit Halkevinde Edebiyatla ilgili bunların dışında elbette pek çok çalışma yapılmıştır. Fakat bu çalışmaların her birinin içeriği hakkında ayrıntılı bilgi vermek bu araştırmamızın sınırlarını zorlayacağından, şimdilik bir fikir vermesi açısından faydalı gördüğümüz bu üç çalışmayı kaydetmekle yetiniyoruz.

Sonuç

Görüldüğü gibi Edremit Halkevinde açıldığı günden itibaren önemli çalışmalar yapılmıştır. Yukarıda ayrıntılı olarak ele alınan çalışmaların dışında Halkevinde 25 Ekim 1937’de bir müze açılmış, Halkevi Müze kolu sahadan yaptığı kazılarda elde ettiği eserleri bu müzede sergilemiştir. Bunlara ilâve olarak biri 1940’ta, diğeri 1945’te olmak üzere Edremit Halkevinde iki tane Resim sergisi açılmıştır. Edremit Halkevinde buraya kaydettiklerimizin dışında elbette daha pek çok çalışma yapılmış olmalıdır. Edremit Halkevi bir futbol takımı kurmuş ve müsabakalara iştirak etmiştir.

Edremit Halkevi çalışmaları içinde en fazla dikkati çeken temsil çalışmalarıdır. Halkevi Başkanı Faik Barın’ın belirttiğine göre, 1941’e gelindiğinde Halkevinde altı yıllık sürede 125 temsil verilmiştir. Sadece bu temsiller bile Edremit’te 1935’ten itibaren ciddi bir tiyatro faaliyeti başladığını ortaya koymaktadır. Bu temsillerden bir kısmı güdümlü edebiyat ürünü olarak niteleyebileceğimiz türden propaganda amacıyla oynanmış oyunlardır. Fakat bazıları gerçekten yüksek edebiyat mahsülü değerli tiyatrolardır. Dolayısıla Edremit Halkevi sahnesi yaklaşık 15 yıllık bir sürede Edremit, Burhaniye ve Havram civarında yaşayan insanların estetik ve sanat ihtiyacını büyük ölçüde karşılamıştır. Son olarak şunu da belirtmek gerekir. Edremit Halkevinin gerek temsil sahasında gerekse kütüphane ve neşriyat sahasında yaptığı çalışmalar, Atatürk’ün direktifleriyle kurulan halkevlerinin özelde Edremit genelde Türkiye’de ciddi bir aydınlama hareketini başlattığını göstermektedir. Edremit Halkevinin de yerel düzlemde üzerine düşen görevi lâyıkıyla yerine getirdiği ortadadır.

3.Resim: Edremit Halkevi Futbol Takımı, 1937.

Kaynaklar

a)Kitap ve Makaleler

Balcıoğlu, T.H. (1937), Tarihte Edremit Şehri, Edremit Halkevi Yayını: Balıkesir.

Barın, F. (1941), Edremit Halkevi, Ege, nr.1, 9-10.

Candar, A. (1939), Bibliyografya-Halkevleri Neşriyatı, Ulus Basımevi: Ankara.

İmzasız. (1941), İsteklerimiz, Ege, nr.1, 1-2.

Komisyon. (1934), C.H.F. Halkevleri Talimatnamesi, Ankara: Hakimiyet-i Milliye Matbaası.

Komisyon. (1936), Halkevlerinin 1935 Senesi Faaliyet Raporları Hülasası, Ulus Basımevi: Ankara.

Özdemir, Z. (2000), Adramyttion’dan Efeler Toprağı Edremit’e, Kanomat:Ankara.

Özsarı, M. (2010), Ege Bölgesi Halkevleri-Edebî ve Kültürel Çalışmalar, İstanbul: Asi Kitap.

Sağdıç, Ruhi N. (1937), Halkevinde Büyük Hamit İçin İhtifal, Türk Dili, nr. 10115, 1 Mayıs 1937.

Selçuk, M. (1963), Başlarken, Edremitli, nr.1, 2.

Taner, H. (1944), Halkevleri Bibliyografyası, Recep Ulusoğlu Basımevi: Ankara.

Yetkin, G. (1939), Yurdun Güzel Bir Köşesi Edremit, Edremit Halkevi Yayını: Balıkesir.

Yetkin, G. (1957), Kuruluşundan Bugüne Kadar Edremit’te Olup Bitenler, Türk Dili Matbaası: Balıkesir.

            b) Süreli Yayınlar

b)Süreli Yayınlar

Süreli Yayının Adı    Türü               Çıktığı Yer

Türk Dili                      Gazete            Balıkesir

Ege                             Dergi               Edremit

Edremitli                     Dergi               Edremit